Theo quy định tại Khoản 1 Điều 611 Bộ luật dân sự 2015 thì: “Thời điểm mở thừa kế là thời điểm người có tài sản chết. Trong trường hợp Toà án tuyên bố một người là đã chết thì thời điểm mở thừa kế là ngày được xác định tại khoản 2 Điều 71 của Bộ luật này.”
Qua đó, tại thời điểm mở thừa kế có thể xác định được một số vấn đề sau:
Thứ nhất, xác định được đối tượng hưởng thừa kế :
Theo quy định tại Điều 613 Bộ Luật Dân sự 2015:
- Trường hợp cá nhân: phải là người còn sống vào thời điểm mở thừa kế hoặc sinh ra và còn sống sau thời điểm mở thừa kế nhưng đã thành thai trước khi người để lại di sản chết.
- Trường hợp không không là cá nhân: phải tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.
Thứ hai, xác định thời điểm phát sinh quyền và nghĩa vụ của người nhận thừa kế với người để lại di sản thừa kế.
Theo quy định tại Điều 614 Bộ Luật Dân sự 2015:
Thời điểm phát sinh quyền và nghĩa vụ của người nhận thừa kế được xác định kể từ thời điểm mở thừa kế, những người thừa kế có các quyền, nghĩa vụ tài sản do người chết để lại.
Những tài sản phát sinh sau thời điểm mở thừa kế được xác định là di sản thừa kế. Kể từ thời điểm đó có thể xác định chính xác khối di sản mà người chết để lại, đảm bảo phần di sản mà từng người thừa kế được nhận theo di chúc hoặc theo pháp luật. Đồng thời xác định được ai là người thực hiện nghĩa vụ bồi thường thiệt hại nếu di sản gây thiệt hại. Điển hình như trong trường hợp căn nhà là di sản thừa kế bị sụt lún đổ sang nhà kế bên, thì người nhận thừa kế phải có trách nhiệm bồi thường như thế nào? Ai trong những người thừa kế phải thực hiện nghĩa vụ bồi thường?
Thứ ba, xác định giá trị pháp lý của việc từ chối di sản.
Theo quy định tại Điều 642 của Bộ Luật dân sự 2015: thời hạn từ chối nhận di sản là 06 tháng, kể từ ngày mở thừa kế. Nếu sau thời hạn đó người nhận di sản không từ chối thì mặc nhiên được xem là đã đồng ý nhận di sản thừa kế.
Tuy nhiên, việc từ chối nhận di sản không nhằm mục đích trốn tránh nghĩa vụ.
Thứ tư, xác định thời hiệu đối với những vấn đề thừa kế.
Theo quy định tại Điều 623 Bộ Luật Dân sự 2015:
- Thời hiệu người nhận thừa kế yêu cầu chia di sản:
30 năm đối với bất động sản, 10 năm đối với động sản, kể từ thời điểm mở thừa kế. Hết thời hạn này thì di sản thuộc về người thừa kế đang quản lý di sản đó. Trường hợp không có người thừa kế đang quản lý di sản thì di sản được giải quyết theo quy định tại Khoản 1 Điều 623 Bộ Luật Dân sự.
- Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu xác nhận quyền thừa kế của mình hoặc bác bỏ quyền thừa kế của người khác là 10 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế.
- Thời hiệu yêu cầu người thừa kế thực hiện nghĩa vụ về tài sản của người chết để lại là 03 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế.
Chính vì vậy, việc xác định thời điểm mở thừa kế đóng vai trò vô cùng quan trọng góp phần xác định được chính xác những đối tượng được hưởng di sản, quyền và nghĩa vụ phát sinh sau khi nhận thừa kế cùng với những vấn đề pháp lý lên quan dến thời hiệu khởi kiện, việc nhận hoặc khước từ di sản.
BAN BIÊN TẬP - VĂN PHÒNG LUẬT SƯ QUANG THÁI
